Banisirayila la seyoo
1 Yaawe* le ye ñiŋ fo ko: “Wo waatoo la m be ke la Banisirayila lasiloolu bee le la Alla ti, aduŋ ì be ke la n na moolu le ti.”
2 Yaawe ye wo le fo ko:
“Moolu mennu kanata hawusaroo* la faaroo ma,
ŋa hiinoo soto ì ye keñewuloo* kono le,
tuma meŋ ì be dahaa ñiniŋo la.”
3 Yaawe ye a faŋ lankenemayandi Banisirayila ye le biriŋ koomanto, a ko:
“Ŋa ali kanu niŋ badaa-badaa kanoo le la,
aduŋ n tententa n na kanu bambaloo kaŋ ali ye le.
4 M be i lookuu la le kotenke,
ite, n Dimmusuriŋ* Banisirayila,
aduŋ i be seyinkaŋ loo la le.
I be i la tambuuroolu sika la le kotenke,
i ye finti banta,
i niŋ seewootoolu ye i doŋ.
5 I be wayini* yiri kankaŋolu fii la le kotenke,
Samariya konkoolu kaŋ.
Ì fiilaalu be ì fii la le,
aduŋ ì faŋolu le be ì diŋolu domoo foloo la.
6 Luŋo be naa le kantarilaalu be lenkaroo ke la
Efurayimu* konkoolu kaŋ ko,
‘Ali wuli, ŋà taa Siyoni* Konkoo kaŋ,
Yaawe, ǹ na Alla yaa.’ ”
7 Yaawe ye ñiŋ ne fo ko:
“Ali seewooriŋo ye suukuwo laa Yaakuba ye,
ali wuuri banku koteŋolu bee ñaatonkoo Banisirayila ye.
Ali a kankulaa, ali ye jayiroo ke, ka a fo ko,
‘Hee Yaawe, i ye i la moolu kiisa le,
Banisirayila toomaalu.’
8 A juubee, m be ì bondi la naŋ
bankoo meŋ be maraa kara maafaŋo la,
ŋa ì kafu naŋ ñoo ma
ka bo duniyaa dulaa jamfariŋolu to.
Finkintewolu niŋ lanjuurutoolu be tara la ì kono le,
konomaatoolu niŋ tintoolu bee,
ì kafu jamaa baa le be seyi la naŋ.
9 Ì ñaajiitoo le be naa,
ì be tara la duwaa le la, niŋ m be ì tambindi kaŋ ka seyi.
M be ì samba la niŋ woyoolu dandaŋo le la,
sila deerariŋolu kaŋ, ì te taki la daameŋ,
kaatu m mu Banisirayila Faamaa le ti,
n dinkee foloo le mu Efurayimu ti.
10 “Alitolu bankoolu bee,
ali i lamoyi nte Yaawe la kumoo la,
aduŋ ali si a kankulaa
dulaalu mennu be jamfajaŋo to ko,
nte meŋ ye Banisirayila janjandi,
m be a kafu la ñoo ma le,
ŋa a kanta
ko kantarilaa ka a la beeyaŋolu kanta ñaameŋ.
11 Nte Yaawe ye Yaakuba kumakaa le,
ŋa a bondi moolu bulu le
mennu semboo warata a ti.
12 Ì be naa le ì seewootoo niŋ suukuwo ye wuuri Siyoni Konkoo kaŋ,
aduŋ nte Yaawe ye beteyaa meŋ yitandi ì la,
wo be ì faramansandi la le,
i la fiifeŋolu la karoo la,
siimaŋo, wayini* yiridiŋ jiyo, aniŋ olifu* tuloo,
ka taa saajiyolu niŋ ninsoolu la jiidoo.
Ì la baluwo be ke la le ko naakoo meŋ jiibonta kendeke,
aduŋ ì niyo te toora la kotenke.
13 Wo tumoo le mu sunkutoolu be seewoo la,
ì niŋ doŋo,
ka taa fondinkewolu niŋ keebaalu kafuriŋo.
M be ì la kumboo yelemandi la seewoo le ti.
M be ì jusoo ñabu la le,
ŋa jusulaa seyi ì ye niikuyaa noo to.
14 M be piriisoolu* niyo balundi la niŋ domori kendoo le la,
aduŋ n na beteyaa be n na moolu wasa la le.”
Yaawe le ye a fo.
Yaawe be balafaa la Banisirayila ye le
15 Yaawe ye ñiŋ ne fo ko:
“Kumboo kaŋo moyita Rama le,
saŋakumboo aniŋ woosii baa.
Raheli be a diŋolu kumboo kaŋ.
A balanta ka sabari,
kaatu ì te keriŋ kotenke.”
16 Yaawe ye ñiŋ ne fo ko:
“Ali ali kaŋo foñondi kumboo la,
ali ye ali ñaajiyo daŋ,
kaatu ali ye meŋ dookuu a be joo la le.”
Yaawe le ye a fo.
“Ì be muru la naŋ ne ka bo ali jawoolu la bankoo kaŋ.
17 Ali la jikoo be timma la le ñaato siniŋ.
Ali koomalankoolu be seyi la
ì fansuŋ bankoo kaŋ ne.”
Yaawe le ye a fo.
18 Yaawe ko:
“Ŋa a moyi le famfaŋ Efurayimu be woosii kaŋ ko:
‘I ye n kuluu le komeŋ tuuraariŋ nunsoobaloo.
M murundi, fo n si muru n ñaama,
kaatu ite le mu Yaawe, n na Alla ti.
19 Biriŋ n jenketa,
n tuubiseyita n na jenkoo la le,
aniŋ biriŋ ŋa m faŋ kalamuta,
niikuyaa ye a tinna le
fo n ka n sisoo lipa.
M maluta, m bulata dooyaaroo kono.
Kaatu n na fondinkeeyaa malu kuwolu le tarata laariŋ n kaŋ.’ ”
20 Yaawe ko:
“Fo Efurayimu maŋ ke n kanu diŋo le ti baŋ?
Fo a maŋ ke n jusukunto diŋo le ti baŋ?
N ka tu la a jalayi la ñaa-wo-ñaa,
hani wo n hakiloo ka tara a kaŋ ne.
A la kuwo loo be faariŋ n kono le.
Tooñaa, m be balafaa yitandi la a la le.”
Yaawe le ye a fo.
21 “Ali sila taamanseerilaŋolu loo ali faŋolu ye,
ali ye suuteerilaŋ dokoolu dadaa.
Ali i miira siloo la kendeke,
ali taata nuŋ meŋ na.
Ite Dimmusuriŋ Banisirayila,
seyi naŋ i la ñiŋ saatewolu to.
22 Ite Dimmusuriŋ fisiriwallee,
janniŋ muŋ tuma le i be tara la jenkeŋ-jenkeŋ na?
Nte Yaawe be kuu kutoo le daa la duniyaa:
Musoo le be muru la a keemaa kamma.”
Alla la moolu la firiŋo ñaato siniŋ
23 Yaawe Alihawaa Maariyo*, Banisirayila la Alla ye ñiŋ ne fo ko: “Niŋ ŋa Yahuuda bankoo niŋ a saatewolu moolu murundi ì la firiŋo kono, ì be kali ñiŋ kumoolu fo la le kotenke ko: ‘Allamaa Yaawe neema la konko senuŋo* ma, tiliŋo ka tara daameŋ.’ 24 Yahuuda bankoo niŋ a saatewolu moolu bee si tara siiriŋ ñoo kaŋ, ka taa senelaalu niŋ kantarilaalu mennu niŋ ì la beeyaŋolu ka tara yaayi la. 25 M be moo nii koririŋolu kereyandi la le, aduŋ m be moo bataariŋolu wasa la le.”
26 Wo tumoo le mu n kuninta, ŋa n ñaa yele. A keta nuŋ siinoo diimaa le ti.
27 Yaawe ko: “A juubee, luŋolu be naa le, m be Banisirayila bankoo niŋ Yahuuda bankoo fandi la hadamadiŋo niŋ beeyaŋolu la le. 28 Bayiri koomanto ŋa ì juubee le, ŋa ì wutu, ka ì boyindi duuma, ka ì bondi ì noo to, ka ì kasaara, ka maasiiboo naati ì kaŋ. Bari m be a je la le ko, ŋa ì loo, ka ì tutu. Nte Yaawe le ye a fo. 29 Wo luŋolu la moolu te a fo la ko,
‘Wuluulaalu le ye yiridiŋ kumuŋo domo,
a naata ì diŋolu ñiŋo faa.’
30 Bari meŋ be ke la wo le mu ñiŋ ti, moo-wo-moo be faa la a fansuŋ junuboo le ye. Moo-wo-moo ye yiridiŋ kumuŋo domo, a faŋo le ñiŋo be faa la.”
31 A ko:
“Luŋolu be naa le,
wo tumoo m be kambeŋ* kutoo le siti la
n niŋ Banisirayila niŋ Yahuuda teema.
32 A te ke la ko ŋa kambeŋo meŋ siti
n niŋ ì mumuñolu teema,
kabiriŋ ŋa ì tambindi ka ì bondi naŋ Misira bankoo kaŋ.
N keta ì ye le komeŋ ì keemaa le mu n ti,
bari hani wo ì ye n na kambeŋo tiñaa le.”
Yaawe le ye a fo.
33 “M be kambeŋ kutoo meŋ siti la
n niŋ Banisirayila teema,
wo luŋolu la, a be ke la ñiŋ ne ti:
M be n na yaamaroolu ke la ì hakiloolu kono le,
ŋa ì safee ì sondomoolu bala.
M be ke la ì la Alla le ti,
aduŋ ì be ke la n na moolu le ti.
34 Moo te a ñoŋ moo doo karandi la kotenke,
waraŋ ka a fo a baadiŋo ye ko,
‘Yaawe loŋ!’
kaatu ì bee le be n loŋ na,
biriŋ moondiŋ, fo moo baa.”
Yaawe le ye a fo.
“M be yamfa la ì la kuu kuruŋolu la le,
n hakiloo te tara la ì la junuboolu kaŋ kotenke.”
Yaawe le ye a fo.
35 Yaawe le ye tiloo bondi ka mala tilibuloo la,
aniŋ karoo niŋ looloolu ka mala suutoo la.
Ate le ka baa maamandi,
a jiibaliŋolu ye kuma.
A too mu Yaawe Alihawaa Maariyo le ti,
aduŋ a ye ñiŋ ne fo ko:
36 “Ko ñiŋ kuu looriŋolu nene te baayi la,
m be a ke la wo le ñaama,
ka a je ko Banisirayila ye tara keriŋ,
ì ye ke n na moolu ti fo fawu.”
37 Yaawe ye ñiŋ ne fo ko:
“Niŋ moo si saŋ fatoolu sumaŋ noo,
aniŋ ka bankoo fondamaŋolu daŋo bondi noo,
wo to nte fanaa si n koo dii noo Banisirayilankoolu bee la,
ì kekuwolu kamma la.”
Yaawe le ye a fo.
38 A ko: “A juubee, luŋolu be naa le, ì be Yerusalaamu saatewo seyinkaŋ loo la n tooyaa la, ka bo Hananeli Tata Jaŋo to ka taa fo Tonkoŋ Dundaŋ Daa to. 39 A naanewo be lafaa la banta la le, a ye tiliŋ Karebu Konkoo to la, a ye kuntu niŋ Kowa maafaŋo to la. 40 Wulumbaŋo muumewo bee, ì ka furewolu baadee daameŋ, aniŋ ì ka seebuutoo boŋ jee, ka taa jindaalu mennu taata fo Kidironi Wulumbaŋo to, ka taa Suu Dundaŋ Daa to tilibo kara maafaŋo la, wolu bee le be janku la nte Yaawe ye. Moo te saatewo ñiŋ boyi la waraŋ ka a kasaara kotenke.”
Banisirayila la seyoo
1 Yaawe* le ye ñiŋ fo ko: “Wo waatoo la m be ke la Banisirayila lasiloolu bee le la Alla ti, aduŋ ì be ke la n na moolu le ti.”
2 Yaawe ye wo le fo ko:
“Moolu mennu kanata hawusaroo* la faaroo ma,
ŋa hiinoo soto ì ye keñewuloo* kono le,
tuma meŋ ì be dahaa ñiniŋo la.”
3 Yaawe ye a faŋ lankenemayandi Banisirayila ye le biriŋ koomanto, a ko:
“Ŋa ali kanu niŋ badaa-badaa kanoo le la,
aduŋ n tententa n na kanu bambaloo kaŋ ali ye le.
4 M be i lookuu la le kotenke,
ite, n Dimmusuriŋ* Banisirayila,
aduŋ i be seyinkaŋ loo la le.
I be i la tambuuroolu sika la le kotenke,
i ye finti banta,
i niŋ seewootoolu ye i doŋ.
5 I be wayini* yiri kankaŋolu fii la le kotenke,
Samariya konkoolu kaŋ.
Ì fiilaalu be ì fii la le,
aduŋ ì faŋolu le be ì diŋolu domoo foloo la.
6 Luŋo be naa le kantarilaalu be lenkaroo ke la
Efurayimu* konkoolu kaŋ ko,
‘Ali wuli, ŋà taa Siyoni* Konkoo kaŋ,
Yaawe, ǹ na Alla yaa.’ ”
7 Yaawe ye ñiŋ ne fo ko:
“Ali seewooriŋo ye suukuwo laa Yaakuba ye,
ali wuuri banku koteŋolu bee ñaatonkoo Banisirayila ye.
Ali a kankulaa, ali ye jayiroo ke, ka a fo ko,
‘Hee Yaawe, i ye i la moolu kiisa le,
Banisirayila toomaalu.’
8 A juubee, m be ì bondi la naŋ
bankoo meŋ be maraa kara maafaŋo la,
ŋa ì kafu naŋ ñoo ma
ka bo duniyaa dulaa jamfariŋolu to.
Finkintewolu niŋ lanjuurutoolu be tara la ì kono le,
konomaatoolu niŋ tintoolu bee,
ì kafu jamaa baa le be seyi la naŋ.
9 Ì ñaajiitoo le be naa,
ì be tara la duwaa le la, niŋ m be ì tambindi kaŋ ka seyi.
M be ì samba la niŋ woyoolu dandaŋo le la,
sila deerariŋolu kaŋ, ì te taki la daameŋ,
kaatu m mu Banisirayila Faamaa le ti,
n dinkee foloo le mu Efurayimu ti.
10 “Alitolu bankoolu bee,
ali i lamoyi nte Yaawe la kumoo la,
aduŋ ali si a kankulaa
dulaalu mennu be jamfajaŋo to ko,
nte meŋ ye Banisirayila janjandi,
m be a kafu la ñoo ma le,
ŋa a kanta
ko kantarilaa ka a la beeyaŋolu kanta ñaameŋ.
11 Nte Yaawe ye Yaakuba kumakaa le,
ŋa a bondi moolu bulu le
mennu semboo warata a ti.
12 Ì be naa le ì seewootoo niŋ suukuwo ye wuuri Siyoni Konkoo kaŋ,
aduŋ nte Yaawe ye beteyaa meŋ yitandi ì la,
wo be ì faramansandi la le,
i la fiifeŋolu la karoo la,
siimaŋo, wayini* yiridiŋ jiyo, aniŋ olifu* tuloo,
ka taa saajiyolu niŋ ninsoolu la jiidoo.
Ì la baluwo be ke la le ko naakoo meŋ jiibonta kendeke,
aduŋ ì niyo te toora la kotenke.
13 Wo tumoo le mu sunkutoolu be seewoo la,
ì niŋ doŋo,
ka taa fondinkewolu niŋ keebaalu kafuriŋo.
M be ì la kumboo yelemandi la seewoo le ti.
M be ì jusoo ñabu la le,
ŋa jusulaa seyi ì ye niikuyaa noo to.
14 M be piriisoolu* niyo balundi la niŋ domori kendoo le la,
aduŋ n na beteyaa be n na moolu wasa la le.”
Yaawe le ye a fo.
Yaawe be balafaa la Banisirayila ye le
15 Yaawe ye ñiŋ ne fo ko:
“Kumboo kaŋo moyita Rama le,
saŋakumboo aniŋ woosii baa.
Raheli be a diŋolu kumboo kaŋ.
A balanta ka sabari,
kaatu ì te keriŋ kotenke.”
16 Yaawe ye ñiŋ ne fo ko:
“Ali ali kaŋo foñondi kumboo la,
ali ye ali ñaajiyo daŋ,
kaatu ali ye meŋ dookuu a be joo la le.”
Yaawe le ye a fo.
“Ì be muru la naŋ ne ka bo ali jawoolu la bankoo kaŋ.
17 Ali la jikoo be timma la le ñaato siniŋ.
Ali koomalankoolu be seyi la
ì fansuŋ bankoo kaŋ ne.”
Yaawe le ye a fo.
18 Yaawe ko:
“Ŋa a moyi le famfaŋ Efurayimu be woosii kaŋ ko:
‘I ye n kuluu le komeŋ tuuraariŋ nunsoobaloo.
M murundi, fo n si muru n ñaama,
kaatu ite le mu Yaawe, n na Alla ti.
19 Biriŋ n jenketa,
n tuubiseyita n na jenkoo la le,
aniŋ biriŋ ŋa m faŋ kalamuta,
niikuyaa ye a tinna le
fo n ka n sisoo lipa.
M maluta, m bulata dooyaaroo kono.
Kaatu n na fondinkeeyaa malu kuwolu le tarata laariŋ n kaŋ.’ ”
20 Yaawe ko:
“Fo Efurayimu maŋ ke n kanu diŋo le ti baŋ?
Fo a maŋ ke n jusukunto diŋo le ti baŋ?
N ka tu la a jalayi la ñaa-wo-ñaa,
hani wo n hakiloo ka tara a kaŋ ne.
A la kuwo loo be faariŋ n kono le.
Tooñaa, m be balafaa yitandi la a la le.”
Yaawe le ye a fo.
21 “Ali sila taamanseerilaŋolu loo ali faŋolu ye,
ali ye suuteerilaŋ dokoolu dadaa.
Ali i miira siloo la kendeke,
ali taata nuŋ meŋ na.
Ite Dimmusuriŋ Banisirayila,
seyi naŋ i la ñiŋ saatewolu to.
22 Ite Dimmusuriŋ fisiriwallee,
janniŋ muŋ tuma le i be tara la jenkeŋ-jenkeŋ na?
Nte Yaawe be kuu kutoo le daa la duniyaa:
Musoo le be muru la a keemaa kamma.”
Alla la moolu la firiŋo ñaato siniŋ
23 Yaawe Alihawaa Maariyo*, Banisirayila la Alla ye ñiŋ ne fo ko: “Niŋ ŋa Yahuuda bankoo niŋ a saatewolu moolu murundi ì la firiŋo kono, ì be kali ñiŋ kumoolu fo la le kotenke ko: ‘Allamaa Yaawe neema la konko senuŋo* ma, tiliŋo ka tara daameŋ.’ 24 Yahuuda bankoo niŋ a saatewolu moolu bee si tara siiriŋ ñoo kaŋ, ka taa senelaalu niŋ kantarilaalu mennu niŋ ì la beeyaŋolu ka tara yaayi la. 25 M be moo nii koririŋolu kereyandi la le, aduŋ m be moo bataariŋolu wasa la le.”
26 Wo tumoo le mu n kuninta, ŋa n ñaa yele. A keta nuŋ siinoo diimaa le ti.
27 Yaawe ko: “A juubee, luŋolu be naa le, m be Banisirayila bankoo niŋ Yahuuda bankoo fandi la hadamadiŋo niŋ beeyaŋolu la le. 28 Bayiri koomanto ŋa ì juubee le, ŋa ì wutu, ka ì boyindi duuma, ka ì bondi ì noo to, ka ì kasaara, ka maasiiboo naati ì kaŋ. Bari m be a je la le ko, ŋa ì loo, ka ì tutu. Nte Yaawe le ye a fo. 29 Wo luŋolu la moolu te a fo la ko,
‘Wuluulaalu le ye yiridiŋ kumuŋo domo,
a naata ì diŋolu ñiŋo faa.’
30 Bari meŋ be ke la wo le mu ñiŋ ti, moo-wo-moo be faa la a fansuŋ junuboo le ye. Moo-wo-moo ye yiridiŋ kumuŋo domo, a faŋo le ñiŋo be faa la.”
31 A ko:
“Luŋolu be naa le,
wo tumoo m be kambeŋ* kutoo le siti la
n niŋ Banisirayila niŋ Yahuuda teema.
32 A te ke la ko ŋa kambeŋo meŋ siti
n niŋ ì mumuñolu teema,
kabiriŋ ŋa ì tambindi ka ì bondi naŋ Misira bankoo kaŋ.
N keta ì ye le komeŋ ì keemaa le mu n ti,
bari hani wo ì ye n na kambeŋo tiñaa le.”
Yaawe le ye a fo.
33 “M be kambeŋ kutoo meŋ siti la
n niŋ Banisirayila teema,
wo luŋolu la, a be ke la ñiŋ ne ti:
M be n na yaamaroolu ke la ì hakiloolu kono le,
ŋa ì safee ì sondomoolu bala.
M be ke la ì la Alla le ti,
aduŋ ì be ke la n na moolu le ti.
34 Moo te a ñoŋ moo doo karandi la kotenke,
waraŋ ka a fo a baadiŋo ye ko,
‘Yaawe loŋ!’
kaatu ì bee le be n loŋ na,
biriŋ moondiŋ, fo moo baa.”
Yaawe le ye a fo.
“M be yamfa la ì la kuu kuruŋolu la le,
n hakiloo te tara la ì la junuboolu kaŋ kotenke.”
Yaawe le ye a fo.
35 Yaawe le ye tiloo bondi ka mala tilibuloo la,
aniŋ karoo niŋ looloolu ka mala suutoo la.
Ate le ka baa maamandi,
a jiibaliŋolu ye kuma.
A too mu Yaawe Alihawaa Maariyo le ti,
aduŋ a ye ñiŋ ne fo ko:
36 “Ko ñiŋ kuu looriŋolu nene te baayi la,
m be a ke la wo le ñaama,
ka a je ko Banisirayila ye tara keriŋ,
ì ye ke n na moolu ti fo fawu.”
37 Yaawe ye ñiŋ ne fo ko:
“Niŋ moo si saŋ fatoolu sumaŋ noo,
aniŋ ka bankoo fondamaŋolu daŋo bondi noo,
wo to nte fanaa si n koo dii noo Banisirayilankoolu bee la,
ì kekuwolu kamma la.”
Yaawe le ye a fo.
38 A ko: “A juubee, luŋolu be naa le, ì be Yerusalaamu saatewo seyinkaŋ loo la n tooyaa la, ka bo Hananeli Tata Jaŋo to ka taa fo Tonkoŋ Dundaŋ Daa to. 39 A naanewo be lafaa la banta la le, a ye tiliŋ Karebu Konkoo to la, a ye kuntu niŋ Kowa maafaŋo to la. 40 Wulumbaŋo muumewo bee, ì ka furewolu baadee daameŋ, aniŋ ì ka seebuutoo boŋ jee, ka taa jindaalu mennu taata fo Kidironi Wulumbaŋo to, ka taa Suu Dundaŋ Daa to tilibo kara maafaŋo la, wolu bee le be janku la nte Yaawe ye. Moo te saatewo ñiŋ boyi la waraŋ ka a kasaara kotenke.”